Zostań obserwatorem

Czym jest społeczna obserwacja wyborów?

Rola obserwatora społecznego jest podobna do roli męża zaufania, z tą różnicą, że obserwatorzy społeczni nie są delegowani do komisji wyborczej przez partie polityczne czy komitety wyborcze, a przez zarejestrowane w Polsce stowarzyszenia i fundacje, do których celów statutowych należy troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Kodeks Wyborczy reguluje dość szczegółowo prawa i obowiązki obserwatorów społecznych:

  • obserwator ma prawo być obecny podczas wszystkich czynności komisji, w której prowadzi obserwację (103b. § 1);
  • obserwator ma prawo być obecny w lokalu wyborczym w trakcie procesu głosowania „w czasie przygotowania do głosowania, głosowania, ustalania wyników głosowania i sporządzania protokołu”;
  • obserwator ma prawo być obecny przy „sprawdzaniu prawidłowości ustalenia wyników głosowania i wprowadzania danych do sieci elektronicznego przesyłania danych”;
  • obserwator ma prawo być obecny „przy przekazywaniu protokołu przez obwodową komisję wyborczą, przekazywaniu danych z protokołu przez rejonową komisję wyborczą, sprawdzaniu pod względem arytmetycznej poprawności ustalenia wyników głosowania przez pełnomocników, o których mowa w art. 173”;
  • obserwator ma prawo nagrywać działania komisji przed otwarciem lokali wyborczych, podczas głosowania oraz w trakcie ustalania wyników głosowania;
  • obserwator ma prawo poprosić o podpisane kopie protokołu przekazania oraz protokołów wyników w obserwowanej komisji wyborczej;
  • obserwator ma obowiązek przedłożenie danej komisji wyborczej zaświadczenia wydanego przez dane stowarzyszenie lub fundację delegującą go do obserwacji wyborów.

W odróżnieniu od mężów zaufania, obserwator nie może: 

  • wnosić uwag do protokołu komisji;
  • być obecny przy przewożeniu i przekazywaniu protokołu do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia.

Z kolei “Deklaracja globalnych zasad prowadzenia bezpartyjnej obserwacji wyborów i monitorowania ich przez organizacje obywatelskie”, przyjęta na forum ONZ, określa reguły i wartości, którymi kierować powinien się obserwator społeczny. Poniżej znajdziecie 10 zasad dostosowanych do polskich realiów:

  1. Pozostań bezstronny we wszystkich czynnościach, które wykonujesz jako obserwator wyborów lub trener obserwatorów, bez względu na swoje preferencje polityczne. Pozostań apolityczny i nie związuj się z partiami politycznymi, kandydatami oraz stronami biorącymi udział w wyborach.
  2. Pracuj na rzecz poprawy procesu wyborczego oraz wdrażania najlepszych praktyk wyborczych, jednak nie związuj się z administracją wyborczą, rządową czy samorządową.
  3. Prezentuj wysoką kulturę osobistą w relacjach ze wszystkimi uczestnikami procesu wyborczego, bez względu na ich zachowanie. Bezwzględnie wyrzekaj się przemocy i agresji.
  4. Szanuj prawo, szczególnie Konstytucję RP. Postępuj zgodnie z obowiązującym prawem i zachęcaj innych uczestników procesu wyborczego do tego samego.
  5. Szanuj organy administracji wyborczej i pod żadnym pozorem nie ingeruj bezprawnie w ich działania.
  6. Pomagaj bronić prawa wyborców do wyrażenia ich woli w akcie wyborczym.
  7. Pomagaj bronić, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zachowanie bezstronności, równych praw wszystkich kandydatów i kandydatek w wyborach.
  8. Współpracuj z innymi obserwatorami społecznymi, którzy działają w zgodzie z zasadami wyznaczonymi przez Deklarację oraz z obserwatorami międzynarodowymi.
  9. Podczas przekazywania informacji dotyczących sytuacji w lokalu wyborczym działaj bezstronnie oraz bezzwłocznie, dokładając wszelkiej staranności w trakcie opisywania faktów (pozytywnych i negatywnych).
  10. Doskonal swoje umiejętności w trakcie szkoleń dotyczących procesu wyborczego oraz sposobów obserwacji wyborów. Jeśli organizujesz akcję obserwacji wyborczej zadbaj o to, aby wszyscy obserwatorzy znali cel obserwacji oraz jej zasady. Dobrze orientuj się w przepisach Kodeksu wyborczego oraz uchwałach Państwowej Komisji Wyborczej.

Dlaczego obserwujemy wybory?

Obserwujemy wybory w Polsce, gdyż chcemy, aby były one zgodne z konstytucyjnymi wartościami: uczciwe, transparentne i równe, a głosowanie - tajne. Wybory to święto demokracji i zależy nam, by odbywały się w atmosferze wzajemnego szacunku i powagi. Chcemy mieć wpływ na kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego oraz na poprawę procesu wyborczego. W trakcie monitoringu wyborczego realizujemy nasze działania w oparciu o najwyższe standardy wynikające z międzynarodowych deklaracji obserwatorów społecznych. Wszystkim chętnym sprawdzenia, co to oznacza i jak przekłada się na efekty obserwacji, polecamy lekturę raportu z obserwacji wyborów prezydenckich 2020r. oraz wyborów samorządowych na Mazowszu w 2018 r.  

 

Chcesz zostać obserwatorem?

Weź udział w kursie!